In het tijdperk van Instagram, Facebook, en TikTok kan het moeilijk zijn om de constante stroom van perfect uitziende foto’s en video’s bij te houden. Sociale media hebben ongetwijfeld invloed op ons zelfbeeld en hoe we onszelf zien. Maar hoe ga je om met deze druk zonder je zelfvertrouwen te verliezen? Bij Hoofdpersoon Psychologie zijn wij op onderzoek gegaan in de verschillende publicaties die er over dit onderwerp zijn uitgegeven. En het zal je niet verbazen: dat worden er steeds meer!
In dit artikel bespreken we de invloed van sociale media op ons zelfbeeld en geven we je tips die uit de onderzoeken naar voren komen om er op een gezonde manier mee om te gaan.
De grote invloed van likes en volgers op ons leven. Sociale media hebben een aanzienlijke impact op ons zelfbeeld en hoe we onszelf en anderen zien. Er zijn zowel positieve als negatieve effecten geconstateerd, waardoor een complex beeld van de impact van sociale media op ons zelfbeeld ontstaat. We geven hieronder een samenvatting.
Sociale media bieden een digitaal platform waar mensen gemakkelijk contact kunnen leggen met vrienden, familie en gelijkgestemden. Deze verbindingen kunnen gevoelens van saamhorigheid en acceptatie bevorderen, wat ons zelfbeeld en zelfvertrouwen ten goede komt (Valkenburg et al., 2017). Het is dus een makkelijke manier om contact te leggen en raakt onze emotionele basisbehoefte van verbinding en erbij willen horen.
Door sociale media kunnen we onze gedachten, interesses en creativiteit delen met een breed publiek. Dit proces van zelfexpressie kan ons helpen om onszelf beter te begrijpen en een positief zelfbeeld te ontwikkelen, waarbij we trots zijn op onze unieke identiteit (Seabrook et al., 2016). Voor sommige mensen is het ook minder spannend of eenvoudiger om vanuit een telefoon of computer contact te leggen. Het biedt dan een opstap naar het contact ‘in persoon’.
Sociale media stellen ons in staat om inspirerende en lichaamspositieve accounts te volgen die ons motiveren om onszelf te accepteren zoals we zijn. Deze invloeden kunnen bijdragen aan een beter zelfbeeld en een gevoel van empowerment (Fardouly et al., 2017). Deze accounts bieden vaak een krachtig tegengeluid tegen de gevestigde orde of de sociale norm.
Op sociale media worden we constant blootgesteld aan zorgvuldig samengestelde beelden van anderen, wat kan leiden tot een oneerlijke vergelijking met ons eigen leven. Deze vergelijkingen kunnen ons zelfbeeld negatief beïnvloeden en gevoelens van onzekerheid en jaloezie opwekken (Fardouly et al., 2015).
Sociale media moedigen ons vaak aan om onszelf te vergelijken met mensen die we als superieur beschouwen, zoals beroemdheden, influencers en succesvolle individuen. Dit soort opwaartse sociale vergelijking kan leiden tot gevoelens van ontevredenheid, inadequaatheid en een lager zelfbeeld (Vogel et al., 2014). Bovendien vinden deze vergelijkingen vaak plaats op het verkeerde moment. Bijvoorbeeld wanneer je je verveelt en even niets te doen hebt, pak je je telefoon erbij en zie je het inspirerende verhaal van iemand die heeft besloten om zijn spullen te verkopen om de wereld rond te reizen en kansarme kinderen te helpen. Hoewel dit nobel is, kan het er al snel toe leiden dat je jezelf als een nietsnut gaat voelen.
De reden waarom we worstelen met onzekerheid is omdat we ons vergelijken met het hoogtepunt van iemand anders
De druk om op sociale media een perfecte online persoonlijkheid te creëren, kan leiden tot onrealistische verwachtingen en een constante zoektocht naar validatie. Dit streven naar perfectie kan resulteren in gevoelens van onzekerheid, ontoereikendheid en een negatief zelfbeeld (Perloff, 2014). Maar vier likes op mijn laatste post? Ik zal wel niet interessant zijn..
Voortdurende blootstelling aan sociaal wenselijke beelden en berichten op sociale media kan onze stemming negatief beïnvloeden. Het kan leiden tot een afname van positieve emoties en een toename van negatieve emoties, zoals jaloezie, onzekerheid en eenzaamheid (Tandoc et al., 2015).
Sociale media kunnen bijdragen aan de verspreiding van onrealistische en schadelijke ideeën over seksualiteit, gender en macht. Dit kan bijvoorbeeld leiden tot het normaliseren van toxische relaties en gedragingen, zoals manipulatie en controle, en het verspreiden van ongezonde ideeën over schoonheid, lichaamsbeeld en seksualiteit. Er zijn verschillende voorbeelden van hoe influencers en personen op sociale media een negatieve invloed kunnen hebben op de beeldvorming over seksualiteit, machtsverhoudingen en dergelijke. Baxter, R. N., & Marquart, J. W. (2018)
De invloed van sociale media op ons zelfbeeld is dus tweeledig, met zowel positieve als negatieve effecten. Het is belangrijk om bewust te zijn van deze impact en actief te werken aan een gezonde online ervaring. In het volgende deel van het artikel geven we je tips om de positieve aspecten van sociale media te benutten en de negatieve effecten te minimaliseren.
Aan social media zitten dus verschillende kanten. Dit is ook niet gek, want het trekt vrijwel iedereen. Hier zijn enkele tips om een gezondere relatie met sociale media te ontwikkelen:
Volg accounts die je inspireren, motiveren en positieve gevoelens opwekken. Beperk de blootstelling aan accounts die negatieve gevoelens of onrealistische verwachtingen bij je oproepen. Voel jij je snel down of onzeker nadat je posts ziet van een bepaald account? Weg ermee!
Beperk de tijd die je doorbrengt op sociale media en probeer regelmatig digitale pauzes in te lassen. Dit helpt om de negatieve invloed van sociale media op je zelfbeeld en stemming te verminderen. Hoe specifieker je hierin bent hoe groter de kans van slagen. Dus bijvoorbeeld: “ik wil maximaal een half uur per dag op social media.” Of: “een uur voor het slapen gaan en een uur nadat ik wakker ben geworden kijk ik niet op mijn kanalen”.
Comparison is the thief of joy.
Herinner jezelf eraan dat de beelden en verhalen die je op sociale media ziet, vaak zorgvuldig zijn samengesteld en dus niet representatief zijn voor het echte leven. Omdat we ons nou eenmaal vergelijken met anderen is het goed om hier aandacht voor te hebben. Als het je op een negatieve manier beïnvloedt: stel kritische vragen over de content die je ziet. Vanuit daar kan je je aandacht verplaatsen, bijvoorbeeld naar jouw eigen groei en prestaties.
Gebruik de positieve aspecten van sociale media door je eigen interesses, passies en creativiteit te delen, en door oprechte verbindingen aan te gaan met anderen. Het is ook een heel handig medium om in contact te komen met gelijkgestemden. Daar is vrij weinig mis mee!
Als je merkt dat sociale media een aanzienlijke negatieve invloed hebben op je zelfbeeld of mentale gezondheid, overweeg dan om professionele hulp te zoeken. Een therapeut of coach kan je begeleiden bij het ontwikkelen van gezonde copingstrategieën en het verbeteren van je zelfbeeld.
We zien dat steeds meer mensen worstelen met een verslaving aan sociale media. Het lijkt misschien geen groot probleem, maar het kan serieuze negatieve gevolgen hebben voor je mentale gezondheid, je zelfbeeld en je dagelijks functioneren. Het is belangrijk om de signalen van een social media verslaving te herkennen en stappen te ondernemen om deze aan te pakken. Enkele veelvoorkomende symptomen van social media verslaving zijn bijvoorbeeld een obsessie met sociale media, stemmingswisselingen, een toenemende tolerantie (meer tijd besteden aan sociale media om dezelfde bevrediging te bereiken), ontwenningsverschijnselen, conflicten in relaties en terugval. Griffiths, M. D., Kuss, D. J., & Demetrovics, Z. (2020)
Sociale media hebben zowel positieve als negatieve invloeden op ons zelfbeeld. Het is begrijpelijk dat we soms meegesleept worden door de perfecte beelden die we online zien, maar het is belangrijk om te onthouden dat deze vaak niet de hele waarheid vertegenwoordigen. Het goede nieuws is dat we zelf invloed hebben op onze ervaring met sociale media. Door ons bewust te zijn van de mogelijke negatieve invloeden van sociale media, kritisch te zijn over de inhoud die we consumeren en ons te richten op persoonlijke groei, kunnen we onze digitale balans verbeteren en ons zelfbeeld beschermen.
Met deze mindset kunnen we ons zelfbeeld versterken en ons online leven in balans brengen!
Terug naar alle artikelen Podcast over relaties Onze collega Rosa-Lin Meijer werkzaam bij Hoofdpersoon Psychologie heeft samen met een studiegenoot uit haar studententijd in Groningen
Terug naar alle artikelen Mijn partner wilt geen relatietherapie Relaties kunnen een ware rollercoaster zijn. Het ene moment is alles ontzettend leuk en fijn, terwijl
Terug naar alle artikelen Hoe kom ik van piekeren af? Iedereen piekert weleens. Hoewel het normaal is om af en toe bezorgd te zijn, kan
Terug naar alle artikelen Verlatingsangst? Relatietherapie biedt uitkomst Ben je continu bang dat je partner je ieder moment kan verlaten? Of heb je regelmatig de
Terug naar alle artikelen Beter communiceren met je partner Relaties hebben aandacht, zorg en vooral communicatie nodig om te bloeien en te groeien. Soms is
Terug naar alle artikelen Het terugpakken van zelfregie In ons dagelijks bestaan worden we vaak meegevoerd door de stroom van het leven, in plaats van
Ontvang onze nieuwsbrief met updates, tips en nieuwe inzichten