We hebben ze allemaal, alleen zijn we ons er niet direct bewust van. Blinde vlekken zijn mentale vooroordelen of denkfouten die ervoor zorgen dat we informatie niet helemaal objectief verwerken. Ze zijn vaak wel zichtbaar voor andere mensen. Denk je jezelf goed te kennen? Dan nog beschik je over bepaalde eigenschappen waarvan je zelf niet in de gaten hebt dat je ze hebt! Dit geldt ook voor ons gedrag op de werkvloer. Blinde vlekken, vaak psychologische biases genoemd, kunnen van invloed zijn op onze productiviteit en samenwerking met collega’s.
Een groot deel van de dag functioneren we op de ‘automatische piloot’. Over veel handelingen hoeven we niet na te denken, omdat deze routine zijn geworden en ze ingeburgerd zijn in ons dagelijks leven. Daarnaast krijgen we op een dag ongelooflijk veel prikkels te verwerken. Ons brein probeert dit te filteren en te vereenvoudigen zodat je kan functioneren en beslissingen kunt nemen. Dit creëert een interessant fenomeen in ons bewustzijn: psychologische blinde vlekken.
We zijn ons niet bewust van deze blinde vlekken, maar ze oefenen wel degelijk invloed uit op onze gedachten, emoties en gedragingen. Het zijn subtiele en vaak diepgaande aspecten van ons bewustzijn, onze persoonlijkheid en onze overtuigingen. De blinde vlekken zijn universeel over de wereld maar kunnen ook voortkomen uit onverwerkte ervaringen, onderliggende angsten of verlangens die we liever vermijden. Vaak zijn ze ook geworteld in diepgewortelde overtuigingen.
Het niet goed kunnen luisteren naar anderen, dingen snel persoonlijk opvatten, anderen onderbreken, vaak negatief zijn of dominant gedrag vertonen zijn allemaal voorbeelden van blinde vlekken. Ook op de werkvloer komen er allerlei psychologische biases voor die je functioneren beïnvloeden. Hieronder staan verschillende blinde vlekken die vaak op de werkvloer voorkomen.
Theorie
De confirmation bias is een denkfout waarbij we specifiek bevestiging zoeken voor onze bestaande ideeën, terwijl we minder aandacht besteden aan informatie die deze ideeën tegenspreekt.
Voorbeeld
Stel, je hebt een collega die je niet zo competent vindt. Iedere kleine fout die deze collega maakt zal dit idee bevestigen, terwijl je grotere successen van hem of haar misschien over het hoofd ziet omdat deze niet aansluiten bij het beeld dat je van deze collega hebt.
Theorie
Bij de anchoring bias vormt de informatie die je als eerste krijgt het uitgangspunt (ofwel anker) bij oordelen en beslissingen. We hechten dan te veel waarde aan dat eerste stukje informatie.
Voorbeeld
Als je hoort dat een project €100.000 gaat kosten, kan ieder volgend bedrag dat lager is dan dat, opeens heel redelijk lijken, zelfs als het daarbij nog steeds om een erg hoog bedrag (zoals €80.000) gaat.
Theorie
Het Dunning-Kruger effect is een psychologisch verschijnsel waarbij mensen geloven dat ze slimmer en capabeler zijn dan ze in werkelijkheid zijn. Juist doordat ze nog grotendeels onwetend zijn, kunnen ze niet kritisch analyseren in hoeverre hun competenties zijn ontwikkeld.
Voorbeeld
Stel dat je voor je werk net met een cursus programmeren bent begonnen. Na een aantal lessen is het je al gelukt een simpele website te bouwen. Dat was eigenlijk helemaal niet zo moeilijk! Je hebt nu dan ook het idee dat je het coderen al best goed onder de knie hebt. Als je vervolgens met een vriend meekijkt die al jaren programmeert, blijk je echter helemaal niets te snappen van waar hij mee bezig is. Doordat je niet wist wat je nog niet weet, heb je jezelf overschat.
Theorie
De definitie van Status quo bias is dat mensen de (onbewuste) voorkeur hebben om dingen te laten zoals ze zijn en niet voor verandering te gaan.
Voorbeeld
Werken met verouderde software en niet over willen naar een nieuw systeem, ook als dit nieuwe systeem veel efficiënter is.
Theorie
We baseren onze oordelen en beslissingen op direct beschikbare informatie in ons geheugen, ook als deze informatie mogelijk niet volledig of accuraat is.
Voorbeeld
Je komt een nieuwsartikel tegen op basis waarvan je een drastisch besluit neemt. Dit doe je zonder verder onderzoek te doen, dus eigenlijk weet je helemaal niet of de informatie in dit artikel correct en volledig is.
Theorie
Self-serving bias is de neiging om successen aan onszelf toe te schrijven en falen daarentegen aan externe factoren.
Voorbeeld
Als je promotie krijgt geloof je direct dat dit volledig te danken is aan je harde werk. Krijg je echter kritiek op je gedrag op de werkvloer? Dan ligt dat absoluut niet aan jou, maar aan je collega’s die niet goed samen kunnen werken, de sfeer op kantoor of het nieuwe systeem dat niet zo fijn werkt.
Theorie
Groupthink is een proces waarbij alle leden van een groep vanuit sociale wenselijkheid proberen om zich aan een veronderstelde consensus binnen de groep te conformeren, zonder daarbij kritisch na te denken. Dit komt vaak voor als we interesses, ideeën en doelen met elkaar delen; we gaan dan erg in de groep op.
Voorbeeld
Alle teamleden gaan akkoord met een voorstel, omdat niemand de consensus wil verbreken. Dit terwijl er wel degelijk groepsleden zijn die het niet helemaal ermee eens zijn!
Theorie
Onze hersenen hebben een ingebouwde neiging om de nadruk te leggen op het negatieve. Negatieve zaken vallen ons daardoor meer op en bovendien onthouden we deze ook beter. Dit wordt ook wel negativiteits bias genoemd.
Voorbeeld
Tijdens een vergadering maakt iemand een negatieve opmerking. Je blijft maar piekeren hierover, terwijl er daarnaast alleen maar positieve feedback is gegeven.
Wil je je eigen blinde vlekken ontdekken om deze vervolgens te kunnen elimineren, dan is er oprechte zelfreflectie en vaak externe feedback van andere mensen nodig. Door je bewust te worden van je verborgen drijfveren bereik je een dieper niveau van zelfinzicht en kun je vervolgens bewuste keuzes maken die meer in lijn zijn met wie je werkelijk bent en wil zijn.
Wil je hier graag mee aan de slag maar weet je niet zo goed hoe? Door in gesprek te gaan met een goede coach kom je tot waardevolle inzichten, die je vervolgens op een effectieve manier kunt benutten. We werken graag samen met jou aan het doorbreken van gewoontes en overtuigingen die jou belemmeren op de werkvloer! Zo functioneer je voortaan beter op het werk en lukt het je om effectiever samen te werken met collega’s.
Bij ‘Hoofdpersoon Psychologie’ hebben onze specialisten zowel de kennis van coaching als therapie. Dit betekent dat ze problemen snel herkennen en effectief aanpakken. Heb je een probleem in je leven of een doel voor ogen? Wij helpen je concreet en doelgericht verder.
Terug naar alle artikelen Podcast over relaties Onze collega Rosa-Lin Meijer werkzaam bij Hoofdpersoon Psychologie heeft samen met een studiegenoot uit haar studententijd in Groningen
Terug naar alle artikelen Mijn partner wilt geen relatietherapie Relaties kunnen een ware rollercoaster zijn. Het ene moment is alles ontzettend leuk en fijn, terwijl
Terug naar alle artikelen Hoe kom ik van piekeren af? Iedereen piekert weleens. Hoewel het normaal is om af en toe bezorgd te zijn, kan
Terug naar alle artikelen Verlatingsangst? Relatietherapie biedt uitkomst Ben je continu bang dat je partner je ieder moment kan verlaten? Of heb je regelmatig de
Terug naar alle artikelen Beter communiceren met je partner Relaties hebben aandacht, zorg en vooral communicatie nodig om te bloeien en te groeien. Soms is
Terug naar alle artikelen Het terugpakken van zelfregie In ons dagelijks bestaan worden we vaak meegevoerd door de stroom van het leven, in plaats van
Ontvang onze nieuwsbrief met updates, tips en nieuwe inzichten