Wanneer gedachten en handelingen je leven beheersen
Bij een dwangstoornis heb je last van terugkerende, opdringerige gedachten of beelden (dwanggedachten). Deze gedachten geven vaak spanning of angst. Om die gevoelens te verminderen, kan iemand bepaalde handelingen steeds opnieuw uitvoeren (dwanghandelingen), zoals controleren, poetsen of tellen.
Een dwangstoornis kan veel energie kosten en het dagelijks leven flink beïnvloeden. Het gaat dus niet om ‘een tikje’ of ‘gewoon perfectionistisch zijn’, maar om een serieuze psychische aandoening die veel stress en onzekerheid kan geven.
Lees ook: angststoornissen
Dwang kan er op verschillende manieren uitzien, bijvoorbeeld:
Bijvoorbeeld steeds ‘moeten’ controleren of het gas uitstaat of de deur op slot zit.
Dit kan zich uiten in extreem vaak handen wassen of schoonmaken, om te voorkomen dat je besmet raakt of vies bent.
Steeds tellen of bepaalde handelingen in een vaste volgorde uitvoeren. Dit is soms in het hoofd gekoppeld aan het kunnen voorkomen van iets naars.
Bijvoorbeeld: “ik mag niet op de lijnen van tegels lopen, want anders gebeurt er iets naars in mijn familie..”
Iedereen kan dwang op een andere manier ervaren. Het gaat erom dat de gedachten of handelingen veel tijd kosten en je beperken in je leven.
Er is niet één duidelijke oorzaak. Vaak speelt een combinatie van factoren mee:
Biologisch: bepaalde stoffen en verbindingen in de hersenen werken anders.
Psychisch: bijvoorbeeld perfectionisme of angstgevoeligheid.
Levensgebeurtenissen: ingrijpende ervaringen of stressvolle periodes.
Het betekent niet dat je er zelf iets aan kunt doen dat je dwang hebt. Het is geen kwestie van ‘gewoon stoppen’.
Een dwangstoornis kan behandeld worden behandelbaar. Behandelingen die vaak helpen zijn:
Cognitieve gedragstherapie (CGT) met exposure en responspreventie (ERP): je leert stap voor stap om dwanggedachten en -handelingen anders aan te pakken.
Medicatie: verschillende vormen van medicatie kunnen helpen bij het verminderen van de klachten.
Veel mensen merken dat hun klachten verminderen en dat ze weer meer grip krijgen op hun leven.
Merk je dat dwang veel tijd kost of je dagelijks leven belemmert? Dan kan het helpend zijn om erover te praten met je huisarts of psycholoog.
Dwanggedachten zijn hardnekkige, terugkerende gedachten of beelden die spanning oproepen. Dwanghandelingen zijn de rituelen of gedragingen die iemand uitvoert om die spanning te verminderen, zoals controleren of schoonmaken.
Iedereen heeft weleens nare of terugkerende gedachten. Bij een dwangstoornis nemen deze gedachten en handelingen zoveel tijd en energie in beslag dat ze je dagelijks leven verstoren. Twijfel je? Praat erover met je huisarts of psycholoog.
Ja, een dwangstoornis kan vanzelf over gaan, maar zeker niet altijd. Soms worden klachten zonder behandeling erger.
Met de juiste therapie, zoals cognitieve gedragstherapie (CGT), wordt herstel geregeld bespoedigd.
Veel mensen ervaren na behandeling minder klachten en meer grip op hun leven. Voor sommigen verdwijnen de klachten helemaal, bij anderen blijven ze (in mildere vorm) aanwezig.
